W dniu 15 lutego 2021 roku opublikowano na stronie Rządowego Centrum Legislacji projekt nowelizacji ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw (projekt z dnia 27 stycznia 2021 roku), którego jednym z założeń jest wprowadzenie na stałe do polskiego systemu prawa restrukturyzacyjnego tzw. uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne zostałoby jednak wpisane na stałe do systemu prawa w nieco innej formie niż wynikająca z Tarczy 4.0 oraz jako nowa forma postępowania o zatwierdzenie układu.

Zgodnie z założeniami ustawy wprowadzającej nowe postępowanie o zatwierdzenie układu:

  1. Postępowanie zostanie otwarte w drodze obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych dokonanym przez nadzorcę układu, z którym dłużnik zawarł umowę o pełnienie przez doradcę restrukturyzacyjnego funkcji nadzorcy układu.
  2. O dokonaniu obwieszczenia będzie decydować nadzorca układu. Nadzorca układu odmówi obwieszczenia, jeśli w ciągu ostatnich dziesięciu lat dłużnik prowadził postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, albo jeżeli w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone wobec dłużnika, za wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło za zgodą rady wierzycieli.
  3. W przypadku odmowy dokonania obwieszczenia, dłużnik będzie mógł złożyć skargę na odmowę nadzorcy układu do sądu restrukturyzacyjnego. Odmowa będzie składana za pośrednictwem nadzorcy układu. Skarga powinna zostać rozpoznana przez sąd w terminie tygodnia.
  4. Obwieszczenie będzie mogło zostać dokonane dopiero po sporządzeniu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego. Do dokonania obwieszczenia nie będzie konieczne sporządzenie propozycji układowych, jak ma to miejsce obecnie.
  5. Maksymalny czas trwania postępowania to 4 miesiące, w ciągu których dłużnik powinien złożyć do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. W przeciwnym przypadku skutki obwieszczenia wygasną.
  6. W nowym postępowaniu o zatwierdzenie układu dłużnik otrzyma co najmniej taką samą ochronę swojego majątku przez windykacją wierzycieli jak w postępowaniu sanacyjnym, np.: niedopuszczalne będzie prowadzenie egzekucji do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy układowej, zarówno w zakresie wierzytelności objętych układem z mocy prawa, wierzytelności, które mogą zostać objęte układem za zgodą wierzyciela, jak i wierzytelności nieobjętych układem z mocy prawa bezwarunkowo (poza wierzytelnościami alimentacyjnym oraz innymi wskazanymi w art. 312 ust. 5 PR). Będzie można również uchylić dokonane zajęcia.
  7. W nowym postępowaniu o zatwierdzenie układu nie będzie można – bez zezwolenia rady wierzycieli lub Sędziego-Komisarza – wypowiedzieć dłużnikowi umów najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika. To samo będzie tyczyło się również „umów kredytu w zakresie środków postawionych do dyspozycji kredytobiorcy przed dniem otwarcia postępowania, leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń, umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi oraz gwarancji lub akredytyw wystawionych przed dniem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego oraz innych umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika”. Listę umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika będzie sporządzał nadzorca układu i składał do akt sprawy w terminie 21 dni od dnia otwarcia postępowania.
  8. Układem będą mogli zostać objęci również wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo, jeśli propozycje układowe będą przewidywały „pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie, jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana lub wygasła”, albo będą przewidywały „zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia”.

Nowelizacja prawa restrukturyzacyjnego wprowadzi wiec zdecydowanie nową formułę postępowania o zatwierdzenie układu, w którym majątek dłużnika zostanie objęty co najmniej taką samą ochroną jak w postępowaniu sanacyjnym. Co więcej, nadzorca układu będzie mógł przygotować listę umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa (nowa instytucja prawa restrukturyzacyjnego), co poskutkuje jeszcze głębszą ochroną integralności przedsiębiorstwa dłużnika.

Moim zdaniem uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne powinno zostać na stałe wpisane do polskiego systemu prawa restrukturyzacyjnego jako szybkie i skuteczne narzędzie restrukturyzacji przedsiębiorstw, niemniej pewne zastrzeżenia budzić będzie zapewne stopień przyznanej dłużnikowi ochrony przed windykacją. Postępowanie o zatwierdzenie układu będzie się toczyło w dużej mierze bez udziału sądu, natomiast w postępowaniu sanacyjnym – dla którego taki stopień ochrony jest typowy – toczy się przy największym udziale sądu ze wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych oraz przy obecności zarządcy. Argumentem przeciw takiej konstrukcji ochrony są możliwe nadużycia uzyskanej ochrony oraz deprecjacja przyspieszonego postępowania restrukturyzacyjnego, które w praktyce może zupełnie stracić na znaczeniu. Z kolei, argumentem za utrzymaniem takiego statusu ochrony jest krótki czas trwania postępowania o zatwierdzenie układu oraz realna możliwość odciążenia sądów restrukturyzacyjnych, które w większości przypadków nie są w stanie osiągnąć zbliżonej dynamiki procedowania restrukturyzacji. W mojej ocenie należy zaaprobować wprowadzenie możliwości uchylenia dokonanych zajęć, które w praktyce mogły prowadzić do szybkiego niepowodzenia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego wobec braku możliwości zaspokajania przez dłużnika bieżących zobowiązań z uwagi na dokonane zajęcia rachunków bankowych, przy czym instytucja ta w warunkach UPR powinna być stosowana możliwie ostrożnie.

Nowe postępowanie o zatwierdzenie układu wzmacnia również pozycję nadzorcy układu, który nie tylko winien stać na straży przestrzegania przepisów prawa w ramach postępowania, kierować nim jako niezależny podmiot, ale będzie również wyznaczał stopień ochrony dłużnika i de facto kierował całą restrukturyzacją przedsiębiorstwa.

Obowiązująca ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19; Dz.U. poz. 1086) przewiduje, że uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne będzie obowiązywać do dnia 30 czerwca 2021 roku. Nowelizacja – zgodnie z założeniem – powinna wejść w życie w dniu 1 lipca 2021 roku wraz z Krajowym Rejestrem Zadłużonych.

Z projektem nowelizacji ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw można zapoznać się tutaj.